ಕಟಪಯಾದಿ ಸೂತ್ರದಿಂದ ಮೆಳರಾಗ ಮೂರ್ಚನೆ

ಈ ಸುತ್ರವು ವ್ಯಂಜನಗಳನ್ನು ಸಂಖ್ಯಾ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಲು ಒಂದು ಸಾಧನ - ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು hashing ಅನ್ನುವರು.

ಈ ಸೂತ್ರದ ಸಾರಾಂಶ ಈ ಕೆಳಗಿನ ವಾಕ್ಯದಲ್ಲಿದೆ

ಕಾದಿ ನವ ಟಾದಿ ನವ ಯಾದಿ ಅಷ್ಟ ಪಾದಿ ಪಂಚ ಯಾದಿ ಅಷ್ಟ

ಅಂದರೆ ಕ ಇ೦ದ ಒಂಬತ್ತು, ಟ ಇಂದ ಒಂಬತ್ತು, ಪ ಇಂದ ಐದು , ಯಾ ಇಂದ ಎಂಟು ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ ವ್ಯಂಜಗಳಿಗೆ ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿಸಬೇಕು. ಮದ್ಯ ಉಳಿಯುವ ಅನುನಾಸಿಕ - ಞನ - ಗಳಿಗೆ ಶೂನ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿಸಬೇಕು.

ಈ ಸೂತ್ರವನ್ನು ಕರ್ನಾಟಕ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತದ ಮೇಳಕರ್ತ ರಾಗಗಳನ್ನು ಹೆಸರಿಸಲು ಹಾಗು ಕ್ರಮಬದ್ಧವಾಗಿ ಯೋಜಿಸಲು ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗಿದೆ.

ಯಾವುದೇ ಒಂದು ಮೇಳಕರ್ತ ರಾಗದ ಹೆಸರಿನ ಮೊದಲ ಎರಡು ವ್ಯಂಜನಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ಕಟಪಯಾದಿ ಸೂತ್ರದಂತೆ ಬರೆದು ಅದನ್ನು ಬಲದಿಂದ ಎಡಕ್ಕೆ ಓದಿದರೆ ಆ ರಾಗದ ಕ್ರಮ ಸಂಖ್ಯೆ ಅಗತ್ತದೆ. ಮೇಳಕರ್ತ ರಾಗಗಳ ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ ಹೆಸರಿಸಿ ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ಯೋಜಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಉದಾಹರಣೆಗೆ -

೧. ಮಾಯಾಮಳವಗುಳ - ಮೊದಲ ಅಕ್ಷರ 'ಮ' - ಸಂಖ್ಯೆ - ೫

ಎರಡ್ನೇ ಅಕ್ಷರ 'ಯಾ' - ಸಂಖ್ಯೆ - ೧
ಮೇಳಕರ್ತ ಸಂಖ್ಯೆ - ೧೫

೨. ನಾಸಿಕಾಭೂಷಿಣಿ - ಮೊದಲ ಅಕ್ಷರ 'ನ' - ಸಂಖ್ಯೆ - ೦

ಎರಡ್ನೇ ಅಕ್ಷರ 'ಸ' - ಸಂಖ್ಯೆ -೭
ಮೇಳಕರ್ತ ಸಂಖ್ಯೆ - ೭೦

ಮೇಳಕರ್ತ ರಾಗಗಳನ್ನು ಈ ಸೂತ್ರದಂತೆ ಯೋಜಿಸಿರುವದರಿಂದ ಯಾವುದೇ ಮೇಳರಾಗದ ಮೂರ್ಚನೆಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲು ಸುಲಭವಾಗಿದೆ.

೭೨ ರಾಗಗಳನ್ನು ೬ ರಾಗಗಳ ೧೨ ಚಕ್ರಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮೊದಲ ೬ ಚಕ್ರಗಳು ಶುದ್ಧ ಮಧ್ಯಮ ನಂತರದ ೬ ಚಕ್ರಗಳು ಪ್ರತಿ ಮಧ್ಯಮ ರಾಗಗಳು. ಒಂದೇ ಚಕ್ರದಲ್ಲಿ ಇರುವ ರಾಗಗಳು ಕೇವಲ ದೈವತ, ನಿಶಾದಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ.

ಶುದ್ಧ, ಚತುರಶ್ರ, ಷಟ್ಶ್ರುತಿ ದೈವತಗಳು ಹಾಗು ಶುದ್ಧ, ಕೈಶಿಕಿ, ಕಾಕಲಿ ನಿಷಾದಗಳನ್ನು ಕ್ರಮವಾಗಿ ೧,೨,೩ ಇಂದ ಗುರುತಿಸಿದರೆ ಈ ಎರಡು ಸ್ವರಗಳು ಒಂದು ಚಕ್ರದಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿ ಬರುತ್ತವೆ

೧. ಚಕ್ರದ ಮೊದಲನೆ ರಾಗ - ೧,೧
೨. ಎರಡನೇ - ೧,೨
೩. ಮೂರನೇ -೧.೩
೪. ನಾಲ್ಕನೇ - ೨,೨
೫. ಐದನೇ - ೨,೩
೬. ಆರನೇ - ೩,೩

ಇದೆ ರೀತಿ ಶುದ್ಧ(೧), ಚತುರಶ್ರ(೨), ಷಟ್ಶ್ರುತಿ(೩) ರಿಷಭಗಳು ಹಾಗು ಶುದ್ಧ(೧), ಸಾಧಾರಣ(೨), ಅಂತರ(೩) ಗಾಂಧರಗಳು ಒಂದು ಚಕ್ರದಿಂದ ಮತ್ತೊಂದಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ.

೧. ಮೊದಲನೆ ಚಕ್ರದ ಎಲ್ಲ ರಾಗಗಳು - ೧,೧

೨. ಎರಡನೇ - ೧,೨

೩. ಮೂರನೇ - ೧,೩
೪. ನಾಲ್ಕನೇ - ೨,೨
೫. ಐದನೇ - ೨,೩
೬. ಆರನೇ - ೩,೩

ಏಳರಿಂದ ಹನ್ನೆರಡನೇ ಚಕ್ರದವರೆಗೂ ಮೇಲಿನ ಕ್ರಮವೇ ಪುನರಾವರ್ತಿಸುತ್ತದೆ.

ಯಾವುದೇ ಮೇಳ ರಾಗದ ಸ್ವರಗಳನ್ನು ಈ ಕ್ರಮದಿಂದ ಸುಲಭವಾಗಿ ತಿಳಿಯಬಹುದು.

ಉದಾಹರಣೆಗೆ - ಗಮನಶ್ರಮ -
ಗ - ೩, ಮ -೫ ಮೇಳ ಸಂಖ್ಯೆ - ೫೩

೧.ಇದು ೩೬ಕ್ಕಿನ್ತ ಹೆಚ್ಚು ಆದ್ದರಿಂದ - ಪ್ರತಿ ಮಧ್ಯಮ

೨.ಇದು ೯ತ್ತನೆ ಚಕ್ರದಲ್ಲಿ ಬರುವುದರಿಂದ - ಶುದ್ಧ ರಿಷಭ, ಅಂತರ ಗಾಂಧಾರ

೩.ಚಕ್ರದ ೫ ರಾಗವಾದ್ದರಿಂದ - ಚತುಶ್ರುತಿ ದೈವತ, ಕಾಕಲಿ ನಿಶಾದ

ಇದೇ ಕ್ರಮವನ್ನು ಒಂದು algorithm ನಂತೆ ಬೇರೆಯ ಬಹುದು.

೫೩ ಅನ್ನು ೬ ಇನ್ದ ಭಾಗಿಸಿ. ಭಾಗಳಬ್ಧಕ್ಕೆ(೮) ಒಂದನ್ನು ಸೇರಿಸಿದರೆ (೯) ಚಕ್ರದ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು, ಶೇಷವು(೫) ಚಕ್ರದಲ್ಲಿ ರಾಗದ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ. ಶೇಷವು ೦ ಆದರೆ ೬ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಬಹುದು. ಈ ಎರಡು ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ಮೇಲಿನ ಕೋಷ್ಟಕಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿಸಿದರೆ ರಾಗದ ಸ್ವರಗಳು ದೊರೆಯುತ್ತವೆ.